Konya-Kayseri ve Sivas gibi önemli ilim merkezlerini bünyesinde barındıran, Selçuklular Döneminde Kayseri; İs- lam dünyasındaki birçok zirve insana ev sahipliği yapmış- tır.
Orta Asya ve Horasan’dan gelen mutasavvıflar, İspan- ya’dan gelen Muhyiddinî İbnî Arabî ve öğrencisi Sadrettin Konevi, Davud-ı Kayseri - Necmeddin DAYE ve özelikle Seyyid Burhaneddîn Velî gibi mutasavvıflar Kayseri’de be- lirli süreler içinde kalmış, ilim irfanları ile şehre katkıları ol- muştur.
Bu dönemin insanları sıkıntı ve çıkmazlara rağmen Avarif’ül maarif sahibi Şihabeddîn Sühreverdi usulu aşere müellifi Necmeddin Kübra- Mirsad-ül İbad müellifi Necmeddin DAYE- Makalat sahibi Hacı Bektaşî Velî’nin eserlerini inceleme ve bazılarıyla görüşme ve sohbetlerini dinleme fırsatı elde etmiştir.
Muhyiddinî İbnî Arabî’ni açtığı irfan yolu, üvey oğlu Sadreddin Konevî’nin eser ve faaliyetleri ile devam etmiş, Konevî ‘den feyz alan Davud-ı KAYSERİ ise ortaya koydu- ğu eserleri ile İslam dünyasında klasik eser olan Füsus şerhine imza atmıştır.
Moğol istilasına başkaldıran ve vatan savunmasında şehit düşen Seyyidüs Süheda Necmeddin Kübra’nın Ana- dolu’ya ulaşan temsilcilerinden biri de Necmeddin DA- YE’dir. KAYSERİ ve Sivas’ta bulunduğu dönemde kaleme aldığı Mirsad-ül İbad, tasavvufi düşüncenin vazgeçilmez eserlerinden birisidir. İlerde Necmeddin DAYE başlığı al- tında kapsamlı bilgi verilecektir.
Anadolu topraklarında iskân etmeye karar kılan Hora- san eserlerinden biri de Hacı Bektâş Veli’dir. Uzun yıllar Kayseri’de ikamet eden mübarek zat, ömrünün son demle- rinde Kayseri’den hicret ederek medfun bulunduğu beldeye yerleşmiştir.
İran toprakları bu dönemde saf ehl-i sünnet inancında olduğu için ciddi anlamda kültür alışverişine sahne oluyor- du… Daha sonraki dönemlerde Safeviyye tarikatı, ŞİA inancını benimsemiş İran’ın Şii olmasında etkin rol oyna- mıştır. Bu tarikatın Şia olmayan kolunun en etkin temsilcisi Hamudûddin-i Aksaray-î, diğer maruf ismiyle Somuncu Baba Kayseri de doğmuştur. İlerleyen tarihi akışta Hacı Bayram Velî’nin mürşidi olacaktır.